Direksiyondan Ayrılma Zamanı

Öyle bir zaman gelebilir ki bazı becerilerimizi kaybetmeye başlayabiliriz. Bunun nedeni bir hastalık ya da rahatsızlık da olabilir, yaşlılık da. Bir yeteneğimizin ya da yetimizin körelmeye başladığını kabul etmek hepimiz için zor olabilir; fakat özellikle can güvenliği söz konusuysa, yapılabilecek en sağduyulu ve güvenli şey bu durumu anlayabilmek. Bunun en önemli örneklerinden biri de araç kullanımı. Çünkü tehlikeye atabileceğimiz şey sadece kendi can güvenliğimiz değil, araçtaki diğer yolcuların ve yolu kullanan diğerlerinin de can güvenliği.

Araba kullanmak her yaşta tehlikeli olabilir. Trafik kazalarının en önemli nedenleri arasında deneyimsizlik, pervasızlık ve dikkat eksikliği yer alıyor. Fakat alkol ya da bazı ilaçlar da sürüş becerilerini etkiliyor. Keza, görme ya da işitme sorunları da kişinin sürüş yeteneği üzerinde etkili olabiliyor. Bazense tek sorun, sürücünün sürüş becerilerine toz kondurmaması. Bu durum sıklıkla yaşı ilerlemiş sürücülerde görülüyor. Fakat yaşlandıkça tepki verme süresinin uzaması, beynin hızla değişen bilgileri işlemekte zorlanmaya başlaması ve fiziksel esnekliğin azalması talihsiz birer fizyolojik gerçek.

Sürücünün yaşı veya deneyim düzeyi ne olursa olsun, sürüş becerilerinin kötüleştiğini anlayabilmek için bazı şeylere dikkat edebilirsiniz –söz konusu kişi ister kendiniz olun ister tanıdığınız biri olsun. Yıllarca Harvard Tıp Fakültesi’nde romatolog hekimlik yapan ve şu anda Harvard Sağlık Yayınları’nın kıdemli fakülte editörlerinden biri olan Dr. Robert H. Shmerling’in önerileri şöyle…

Aileden ya da arkadaşlardan gelecek endişe içerikli yorumlar, ayrıca insanların sizin sürdüğünüz araca binmek konusunda isteksiz davranmaya başlamaları, potansiyel uyarılar olabilir. Genellikle bir başkası tarafından fark edilen bir diğer örnek de, sürekli olarak çok yavaş veya çok hızlı araç kullanmak. Aşina olunan yollarda kaybolmak ve araçta bir anda ortaya çıkan, açıklanamayan ezikler veya çizikler ise biraz daha ciddi işaretler sayılabilir. Elbette, sık sık meydana gelen kazalar ya da ramak kala atlatılan tehlikeli durumlar ise bariz alarmlar –şayet “hata daima diğer sürücüde” değilse.

Peki ya tanıdığınız birinde bir dizi kırmızı alarm fark etmeye başlarsanız? Söz konusu “konuşmayı” yapmak için doğru zamana karar vermekte zorlanabilir ve karşınızdaki kişinin nasıl hissedebileceğine dair endişeler taşıyabilirsiniz. Sürücünün sizin endişelerinizi paylaşmaması ve yorumlarınızı inkâr etmesi, savunmaya geçmesi, diğer sürücüleri suçlaması da kuvvetli olasılıklar. Bir yetinin kötüleşmeye başladığını kabul etmek zor olabilir, çünkü bu durum yakın gelecekte başka yetilerin de kötüleşebileceğini düşündürebilir ve bu da özgüvene zarar verebilir.

Herhangi bir tartışma, kızgınlık, kırgınlık ya da başka bir istenmeyen duygudan kaçınmak için en iyi yol, sürüş becerilerini açık ve sert şekilde eleştirmek yerine sürüş güvenliği ve destek hakkında konuşmak olabilir. Araç kullanmak yerine toplu taşıma veya taksi, market teslimat hizmetleri, şoför kiralama veya bir aile üyesinin aracı kullanması gibi alternatif yollar ve çözümler sunabilirsiniz. Öz değerlendirme veya yol testi, güvenilir bir kişiyle ya da bir doktorla samimi bir konuşma, araç sürerken daha az risk almak için alternatifler (gece araç kullanmamak ya da daha az kalabalık sokakları tercih etmek gibi) ve becerileri iyileştirmek için ek sürüş dersleri almak gibi şeyleri teşvik edebilirsiniz. Önemsediğiniz için endişelendiğinizi ve desteğe hazır olduğunuzu vurgulamak da önemli. Tanıdık kişilerden (benzer durumu yaşayan) örnekler vermek ve diğer sürücülerin oluşturabileceği risklere odaklanmak da faydalı olabilir.

Belki bir gün gelecek ve araçlar tamamen otomatik olacak, insan sürücülere ihtiyaç kalmayacak ve tüm bu endişeler ortadan kalkacak. O gün gelene kadarsa Dr. Shmerling’in tavsiyelerini akılda tutmakta fayda var. Hatta en güzeli, bu tür konuşmaları sürüş becerilerinde azalma başlamadan önce yapmak ve gerektiğinde profesyonellerden yardım almak.