“Çokçokuzak” Gök Cismi

Neredeyse iki yıl önce gökbilimciler, Güneş’ten 132 astronomik birim uzakta, şaşırtıcı bir mesafede olan potansiyel bir küçük gezegenin ilk ön gözlemlerini heyecan verici bir şekilde bildirmişti. Plüton’dan dört kat daha uzaktaki bu gök cisminin yörüngesi ve mesafesi ile ilgili yapılan incelemeler, Güneş Sistemi’nde henüz gözlemlenen en uzak nesne olduğunu doğruladı ve ona sevimli ve uygun bir takma ad verildi.

Keşfedildiğinde “2018 AG₃₇” kod adı verilen bu gök cismine, ondan kısa süre önce Farout (Çokuzak) diye anılan bir cisim daha keşfedildiği için, Farfarout (Çokçokuzak) takma adı uygun görüldü.

Farfarout’un doğal parlaklığı, cüce gezegen statüsüne hak kazanmaya zar zor yetecek kadar, kabaca 400 kilometre genişliğinde bir cisim olduğunu gösteriyor. Ancak boyut tahmini, büyük ölçüde buzdan yapıldığını ve bu varsayımın daha fazla gözlemle değişebileceğini gösteriyor.

İlk gözlemler, 101 astronomik birimlik ortalama yörünge mesafesine sahip olduğunu ortaya çıkardı – bu, Dünya ile Güneş arasındaki mesafenin 101 katı demek. Plüton’un yaklaşık 39 astronomik birimlik bir ortalama yörünge mesafesine sahip olduğu düşünülürse, Farfarout gerçekten çok uzakta.

Farfarout’un Güneş’in etrafındaki tek bir yörüngesi yaklaşık bin yıl sürer. Bu uzun yörünge nedeniyle, gökyüzünde çok yavaş hareket eder ve yörüngesini kesin olarak belirlemek için birkaç yıllık gözlem gerektirir. Ancak bu yörünge Güneş’in etrafında düz bir daire değil, gerçekten orantısız bir oval şeklindedir. Dikkatli bir gözlemden sonra bilim insanları Farfarout’un 175 astronomik birime kadar uzanıp, Neptün’ün yörüngesi içinde 27 astronomik birime kadar yaklaştığını hesapladılar. Farfarout muhtemelen uzak geçmişte Neptün’e çok yaklaşarak dış Güneş Sistemi’nin dışına atılmıştı. Farfarout, yörüngeleri hâlâ kesiştiği için gelecekte Neptün ile muhtemelen tekrar etkileşime girecek.

Şunu belirtmekte fayda var ki, Farfarout’un mesafe kaydı o anki konumuna işaret ediyor. Cüce gezegen Sedna gibi, yörüngeleri onları Güneş’ten Farfarout’a göre çok daha uzak noktalara götüren bir dizi başka nesne var ve bilim insanları, Güneş’ten yaklaşık 5.000 AU uzaklıkta başlayan Oort Bulutu’nda trilyonlarca kuyruklu yıldız olduğunu düşünüyor.

Farfarout ‘un keşfi, dış Güneş Sistemi’ni haritalama ve Güneş Sistemimizin kenarlarına doğru gittikçe daha uzağı gözlemleme yeteneğimizi gösteriyor.