Bunu Evde Denemeyin!
Bir sabah en yakın arkadaşınızın bedeninde uyansanız nasıl tepki verirdiniz? Neyse ki sinirbilimciler (nörobilim) sayesinde bunu gerçekten deneyip görmemize gerek yok!
Dr. Pawel Tacikowski ve Karolinska Enstitüsü’nden meslektaşları, bedenin kişilik algısına nasıl etki ettiğini araştırmak için algısal yanılsama kullanarak “beden değiştirme” fikrini bir deneyle incelediler. Araştırmacılar, iScience‘da yayımlanan makalelerinde, beden algımızın kendimizi nasıl tanımladığımızı değiştirebileceğini ileri sürüyorlar.
Benlik algısı
Southern California Üniversitesi’nden Profesör Daphna Oyserman ve meslektaşları, özbenliğin duruma göre değişiklik gösterebilen, dinamik bir zihinsel yapı olduğunu öne sürüyorlar. Ayrıca, Queensland Üniversitesi’nden dünyaca ünlü sosyal psikolog Roy Baumeister, benlik kavramını basitçe kişiliğimiz hakkında sahip olduğumuz özelliklerin, düşüncelerin ve inançların bir toplamı olarak tanımlıyor. Bununla beraber, benlik kavramı oldukça dinamiktir ve alışık olduğumuz kültürden de büyük ölçüde etkilenir.
Özbenlik yapboz gibidir; yapbozun her bir parçası fiziksel durumumuzu ve sosyal-duygusal dünyamızla ilgili bir dizi düşünceyi sembolize eder. Hayatımız boyunca, içimizdeki “beni” en iyi şekilde yansıtan tutarlı bir hikâye anlatmak için parçaları bir araya getirmeye çalışırız.
Çalışma
Bu çalışma için, Dr. Tacikowski ve meslektaşları, katılımcılara 120 özellik sıfatı dinlettiler ve katılımcılar bu sıfatları arkadaşlarını tanımlama derecelerine göre değerlendirdiler. Daha sonra, araştırmacılar iki ayrı yatakta yan yana yatan arkadaşlara birbirlerinin bedeninde oldukları yanılsamasını uyandıran gözlükleri taktılar. Araştırmacılar, illüzyonun daha da gerçekçi olması için ara sıra arkadaşlara eş zamanlı dokunuşlar yaptılar. Arkadaşların yeni bedenlerine gerçekten alışıp alışmadıklarını test etmek için araştırmacılar, katılımcıları sahte bıçaklarla “tehdit ettiler.” Daha sonra, “bıçak tehdidinin” etkilerini ölçmek için katılımcıların fizyolojik tepkilerini ölçtüler.
Deney sırasında katılımcılar, arkadaşlarının bedenindeyken yukarıda söz edilen kişilik özelliklerinin kendilerini ne kadar iyi tanımladığını da değerlendirdiler.
Araştırma bulguları, beden algısının kendimizi nasıl tanımladığımızı etkilediğini gösteriyor. Araştırmacılara göre, deneyde arkadaşlarının bedeniyle gerçek bir bağlantı hisseden katılımcıların benlik algısı arkadaşlarınınkine benzemeye başladı. Bir başka deyişle, benlik kavramındaki değişim, katılımcının arkadaşının bedenini sahiplenme oranına bağlıydı.
Bununla beraber, araştırmacılara göre kişinin benlik kavramı ile bedeni arasındaki uyum, beyin tarafından işlenen bilginin ne kadar iyi kodlandığının önemli bir göstergesi. Çalışmada, illüzyon sırasında vücutlarından kopuk hissedenler, deney sonrasında yapılan hafıza testlerinde daha kötü puan aldılar. Bu bulgu, fiziksel ve zihinsel benliklerimiz arasında dinamik bir etkileşim olduğunu gösteriyor.
Araştırma ekibi bu bulguların, özbenlik-beden ilişkisinin nörolojik temellerini anlamak için yeni modeller oluşturmalarına yardımcı olacağını umuyor. Bu modellerin klinik ortamlara nasıl uygulanacağını merakla bekliyoruz.
REFERENCES
- 1. Tacikowski, P., Weijs, M. L., & Ehrsson, H. H. (2020). Perception of our own body influences self-concept and self-incoherence impairs episodic memory. iScience, 23. doiI:https://doi.org/10.1016/j.isci.2020.101429
- 2. Oyserman, D., Elmore, K., & Smith, G. (2012). Self, self-concept, and identity. In M. R. Leary & J. P. Tangney (Eds.), Handbook of self and identity (p. 69–104). The Guilford Press.
- 3. Baumeister, R. F. The self. In: Lindzey G. Gilbert D. Fiske S. The Handbook of Social Psychology. Oxford University Press, 1998: 680-740