Belki de Öyle Doğmadık

“Eğer herkesin ne çok ne de az ama yeterli miktarda beslenip, egzersiz yapmasını sağlayabilirsek, sağlığa giden en güvenli yolu bulabiliriz” demiş Hipokrat.

Kaliteli beslenme, uyku ve egzersiz hem fiziksel hem de ruhsal anlamda sağlığın yapı taşlarıdır. Elbette bizi bazı hastalıklara karşı savunmasız bırakan zayıf noktalarımız olabilir, ancak yepyeni bir çalışma çevresel faktörlerin sağlık üzerindeki etkilerine dikkat çekiyor. 

Washington Eyalet Üniversitesi’nden Prof. Dr. Glen Duncan ve meslektaşlarının yaptıkları bu çalışma egzersizin gen ifadesinde oynadığı role yani epigenetiğe dair önemli bilgiler ortaya koyuyor. Peki epigenetik ne anlama geliyor? “Epi-” Yunanca “üstünde” veya “üstü” gibi anlamlar taşır. Dolayısıyla epigenetik, genetik kodların ötesindeki faktörlere işaret eder. Epigenetik, hücresel seviyede meydana gelen değişikliklerin DNA’yı etkilemeden genleri nasıl harekete geçirdiğini inceleyen bir bilim dalıdır. 

Dr. Duncan ve araştırma ekibi 70 tek yumurta ikizinden yanak içi örnek topladılar ve kondisyon takip cihazı yardımıyla ikiz kardeşlerin vücut kitle endeksi ile bel ölçümlerini kaydettiler. Çalışma sonuçları ikizlerin egzersiz seviyeleri ve beden kitle endeksinde önemli farklılıkları ortaya çıkardı. Bununla beraber yanak içi örnekleri epigenetik farklılıklara da işaret etti. Araştırmacılar fiziksel olarak daha aktif olan kardeşlerde (yüksek fiziksel aktivite haftada 150 dakikadan fazla egzersiz yapmak olarak tanımlanmıştı) DNA’da metilasyona uğramış bölgelerde epigenetik değişimlere rastladılar. DNA metilasyonu, DNA’ya bir metil grubunun eklenmesi sonucunda dizilim değişmeden bir segmentin etkinliğinin değişmesidir. Bu bölgelerin özellikle yoğun egzersiz ve metabolik risk faktörleri ile ilintili olduğu biliniyor.  

Fiziksel olarak aktif olan kardeşlerin metabolik sendrom risklerinin daha düşük olduğu gözlemlendi. Araştırmacılara göre, metabolik sendrom kalp hastalıkları ve felç gibi durumlara yol açabiliyor. Dolayısıyla, metabolik hastalıklar söz konusu olduğunda egzersiz yapmanın koruyucu etkileri gerçekten harika. Şimdiyse araştırmacılar egzersizin birçok hücre türünü etkilediğini de ileri sürüyor.

Washington Eyalet Üniversitesi’nden biyolog Dr. Michael Skinner’a göre biyolojiyi etkileyen tek şey yalnızca DNA dizisi ya da genler olsaydı, ikizlerde de aynı hastalıklar görülürdü. Ancak bu doğru değil.

Araştırma sonuçları tümüyle DNA’mızın kontrolünde olmadığımızı göstermesi sebebiyle kritik önem taşıyor. Bazı genetik hassasiyetlerimiz ve bu anlamda zayıf taraflarımız olsa bile sağlığımızı korumak ve esenliğimiz için yapabileceğimiz birçok şey var.