Babunlar da konuşuyormuş!

Tabii kendi aralarında… Üstelik boş konuşmuyorlar. Sayelerinde konuşmanın evrimine dair bildiklerimiz değişti.

Konuşmak insan türünün ayırt edici özelliklerinden. Bazen gereksiz ve rahatsız edici de olsa konuşuyoruz. Araştırmacılara göre –bir anlam içererek— konuşmamız, yani dilin kökeni Homo sapiens olarak evrilmemizle birlikte, yaklaşık 350-150 binyıl öncesine uzanıyor. Ve bu eylemimiz, bilimin insan evrimine dair en çetrefilli konularından biri.

Babunların, daha özel olarak belirtmek gerekirse, Gine babunlarının durumuna gelince… PLOS ONE’da yayımlanan yakın tarihli bir makale, bu türün uzak atalarımızın çıkardığı “ünlü seslere benzer” sesler çıkardığını belirtiyor. Akustik analizler ve anatomik çalışmalar, Gine babunlarının, yüksekte konumlanan gırtlak (high larnyx) yapılarına rağmen, ünlü seslerin dahil olduğu en az beş farklı ses [ɨ æ ɑ o u] çıkarabildiğini gösteriyor. Bu sesleri eşleştirerek haberleşebiliyorlar. “ɑ” ve “u”yu eşleştirerek ürettikleri ‘seslerden’ biri “wahoo”.

Bu da akla elbette insansı atalarımızın nasıl konuştuğunu getiriyor.

Bu alandaki en baskın teorilerden biri, insan konuşmasının daha aşağıda gırtlak (low larynx) yapısı gerektirdiğine dair. Bu gırtlak yapısı da Homo sapiens’in evrimiyle bağlantılı. Yine bu teoriye göre, ancak bir yaşın üzerindeki insanlar farklı sesler üretebiliyor. Bebekler, Neandertaller ve tüm maymun türleri gırtlaklarının konumlarından ötürü bunu yapabilecek donanıma sahip değil.

Ancak yeni bulgular, artık başka bir şey söylüyor.

Gipsa-Lab araştırmacıları, bebeklerde ve Neanderthallerde olduğu gibi gırtlağın yukarıda yer almasının farklı sesler çıkarılmasına engel olmadığını daha önce göstermişti. Ancak aynı durum maymun türleri üzerinde kanıtlanamamıştı.

Yeni bulgular, insan olmayan primatlarda da bir proto ses sistemi olduğunu ortaya koyuyor ve bu çok önemli. Çünkü bu sayede –genel olsa da; konuşabilme yeteneğinin Cercopithecidae, yani uzun kuyruklu maymungiller ile son ortak atamızın zamanında, 25 milyon öncesinde evrilmeye başladığını söyleyebiliyoruz.

En azından bir sonraki habere kadar…