ERC proje destekleri alanında dünya çapında lider konumda olan araştırmacılara beş yıl süre ile verilmekte ve önerilen projelerin çığır açıcı nitelikte olması beklenmektedir. Hakan Ürey’in projesine verilen 2,5 milyon avro’luk destek, şimdiye kadar Türkiye’ye Avrupa Birliği’nden verilen en büyük proje desteği olma özelliğini de taşıyor. Kendisine ERC projesi ile ne gibi çığır açıcı teknolojiler geliştirmeyi hedeflediğini sorduk.
Hakan Ürey- ERC projem insan-bilgisayar etkileşiminde en önemli rolü oynayan “display” veya ekran teknolojileri ile ilgili. Proje hedeflerim arasında gözlük gibi giyilebilen, çok geniş görüş açısı sağlayan ve gerçek 3-boyut derinlik algısı sağlayan yeni teknolojiler geliştirmek bulunuyor. Bunun için henüz çözümsüz görünen bazı temel optik problemleri yeni bakış açıları getirerek çözmemiz gerekiyor.
Öncelikle ekran teknolojileri ve 3-boyutlu ekranlar ile muhtemelen farkında olmadığınız problemlerden bahsetmek istiyorum. Büyük ekranlar ile daha verimli çalışıldığı araştırmalar ile kanıtlanmış olduğu halde son yıllarda mobil teknolojiler insanları küçük ekranlar (akıllı telefonlar ve tablet bilgisayarlar) ile çalışmaya yöneltti. Yani mobil olmak ve bilgiye her yerden erişme isteğimiz, masa başında oturup çok daha verimli çalışma düzenimize karşı galip geliyor diyebiliriz. İnsan-bilgisayar etkileşiminde mobil cihaz ekran teknolojileri ile ilgili üç temel sorun yaşıyoruz: tüm elektronik parçalar daha da küçülebildiği halde ekran boyutundan dolayı cihazların küçülememesi, bir veya iki elimizin cihazı tutmak ve yazmak ile sürekli meşgul olması, ekran ve aydınlatması için çok fazla güç tüketilmesi. Mobil cihazlarda güç tüketimini yarıdan fazlası ekran için harcanmakta ancak ekrandan çıkan ışığın 1000’de birinden daha azı göz bebeğimizden içeri girip gözümüzde görüntü oluşturmaktadır. Geri kalan ışık ise sadece çevreyi aydınlatarak kayıp olmaktadır. Oysaki gözlük veya kontak lens gibi giyilebilen bir ekran ile çalışsak, ekran göze çok daha yakın olduğu için ışık verimliliği artacak ve pil tüketimi çok önemli ölçüde azalacaktır. Çok parlak bir görüntü görmek için bir kaç yüz mikro Watt civarında ışık yeterli olduğu halde ekran aydınlatması için 2-4 Watt civarında güç tüketilmektedir. Özellikle de ekran boyutu, veya ekranın gözümüzün önünde kapladığı görüş alanı, büyüdükçe pil tüketimi ekran alanı ile artmakta ve ışık verimliliği çok daha önem kazanmaktadır. Geniş görüş alanı sağlamak için karmaşık optik tasarımlar ve lensler gerektirmektedir. Bu yüzden gözlük gibi giyilebilen ekranlar ya Google Glass gibi gözün bir köşesinde oldukça küçük görüş alanına sahip olmakta veya pilotların giydiği kaska takılan ekranlar gibi oldukça ağır ve büyük olmak zorunda kalmaktadırlar.
Diğer bir çalışma alanımız popülerliği sürekli artan 3-boyutlu displayler ile ilgili. Burada temel problem 3-boyutlu bir görüntü algılarken gözlerimizin doğal olmayan bir şekilde sürekli 2-boyutlu sinema veya TV ekranı üzerinde odaklı olması. Oysa bize yaklaşan bir 3-boyutlu cisme bakarken gözlerimiz içe doğru döner ve odağı değişir. Doğal olmayan 3-boyutlu izleme şekli baş ağrısı, mide bulantısı gibi semptomlara yol açmakta ve 3-boyutlu görüntü izleme konforunu azaltmaktadır. Diğer üzerinde çalıştığımız alan ise gerçek 3-boyutlu derinlik algısı verebilen ve kişiye özel bir display teknolojisi geliştirme üzerine.