2019 Nobel Barış Ödülü
2019 Nobel Barış Ödülü, Eritre ile neredeyse 20 yıldır süregelen çatışmaları sonlandıran 43 yaşındaki Etiyopya Başbakanı Abey Ahmed Ali’ye verildi. Ahmed’in en büyük başarısı olarak kabul edilen ve geçtiğimiz yıl (seçildikten yalnızca üç ay sonra) imzalanan barış anlaşması, on milyonlarca Doğu Afrikalı insan tarafından şaşkınlık ve bir o kadar da heyecanla karşılanmıştı. Çatışmalar, iki ülkede de birçok cana ve zaten yetersiz olan kaynaklara mâl olmuş ve bu hassas bölgenin kalkınmasını ciddi biçimde baltalamıştı.
Yaklaşık 4 milyon nüfusa sahip Eritre, 30 yıl süren gerilla çatışmaları sonunda, 1993 yılında bağımsızlığını kazanarak, Etiyopya’dan ayrılmıştı. 1998-2000 yılları arasında yaşanan sınır savaşlarından beri de, iki ülke arasındaki çatışmalar devam ediyordu.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, ‘‘Başbakan Ahmed’in önderlik ettiği bu dönüm noktası, bölgede güvenlik ve istikrar için yeni fırsatlar yaratmış ve hem Afrika’da hem de ötesinde, geçmişin neden olduğu direnci kırmaya ve insanlara öncelik vermeye harika bir örnek teşkil etmiştir’’ diye belirtti görüşlerini.
Ahmed, geçmişe ait suiistimaller ve hataları dile getirerek, Etiyopya’nın önceki yöneticileri ile arasına net bir çizgi çekmiş, kabinesinde muhaliflere ve kadınlara yer açarak, yeni bir sistemin işaretlerini vermişti. Görevi süresince ülke içinde çeşitli reformlar gerçekleştirmiş, siyasi partiler üzerindeki engelleri kaldırmış, hapishanelerdeki gazetecilerin özgürlüğe kavuşmasını sağlamış, bazıları işkenceyle suçlanan çeşitli yetkilileri koltuk sevdasından koparmış ve kabinesinin neredeyse yarısına kadınları atamıştı.
Etiyopya’da, önceleri siyasi konular hakkında konuşmaya çekinen muhaliflerin, görüşlerini artık rahatça dile getirebildiği bir sosyal atmosfer var. Halk, daha iyi bir hayat ve daha parlak bir geleceğin kapılarının aralandığını düşünüyor.
Bu ödül, hem Etiyopya’da hem de Doğu ve Kuzeydoğu Afrika’da barış ve uzlaşma için çalışan tüm paydaşların çabalarını da takdir ediyor.
Nobel Barış Ödülü’nün sahibi Abiy Ahmed Ali, bir Nobel Ödülü’ne layık görülen ilk Etiyopyalı. Askeri eğitim alarak, siber istihbarat üzerine uzmanlaşmış olan Ahmed, yıllardır çözülemeyen sorunların peşini bırakmayan, cüretkâr bir önder olarak görülüyor. Hem Hıristiyan hem Müslüman altyapıdan geliyor ve ülkedeki üç ana dili de akıcı biçimde konuşabiliyor. Bu sayede, dini ve toplumsal köprüleri kurmakta da başarılı olduğu belirtiliyor.
Bu sene başlattığı bir milyon fidan dikme projesi ile de, ayrıca uluslararası destek almıştı.
Yalnız, Nobel Komitesi’nin de belirttiği gibi, “Barış tek taraflı bir eylemin sonucu değildir. Eritre Başkanı Afwerki’nin de, Ahmed’in uzattığı zeytin dalını tutarak, iki ülke arasındaki barış sürecini resmileştirmeye yardım ettiği unutulmamalı.’’
Bu yılın Nobel Barış Ödülü için favori adaylardan bir diğeriyse, 16 yaşındaki iklim aktivisti Greta Thunberg’di. İsveçli lise öğrencisi Thunberg, bu sene iklim değişikliğini protesto etmek amacıyla İsveç Parlamentosu önünde oturma eylemi yapmaya başladı ve yaşıtları arasında muazzam bir ilgi ve ilham kaynağı olarak, küresel bir hareketin öncüsü haline geldi. Fakat, Alfred Nobel’in vasiyeti, bu ödüle layık görülecek kişinin gerçek anlamda silahlı bir çatışmayı veya savaşı sonlandırması ve bu doğrultuda barışa yönelik girişimlerde bulunması koşulu taşıyor. Dolayısıyla, iklim değişikliği ile silahlı çatışmalar arasında henüz doğrudan bir bağ kurulmadığı için, Nobel Komitesi Thunberg’in ödülü almasına sıcak bakmadı.
Geçtiğimiz yüz küsur yıl içinde, askeri çatışma ve savaş kavramlarının oldukça değişmiş olduğunu vurgulayan bazı uzmanlarsa, eskimiş ve dar görüşlü bir ‘‘çatışma’’ kavramına takılıp kalmanın yanlış olduğunu vurguluyor.
REFERENCES
- 1. https://www.nobelprize.org/prizes/peace
- 2. https://www.theguardian.com/world/2019/oct/11/abiy-ahmed-ethiopian-prime-minister-wins-2019-nobel-peace-prize
- 3. https://www.theguardian.com/world/2019/oct/11/abiy-ahmed-ethiopian-prime-minister-wins-2019-nobel-peace-prize