entr
  • instagram
  • Facebook
  • Twitter
  • Youtube
  • Linkedin
Logo
MENUMENU
  • HABERLER
  • MAKALELER
    • DERİN BAKIŞ
    • BİLGİ FABRİKALARI
  • VİDEOLAR
    • 1 DAKİKADA BİLİM
    • BİLİM 101
    • SÖYLEŞİLER
  • KUCAST
  • PsiKUloji
  • ScienceKuorner
  • BİLİM DALLARI
      • Adli Tıp
      • Antropoloji
      • Antropoloji; Sosyoloji
      • Arkeoloji
      • Astronomi
      • Beslenme
      • Bilişim
      • Bilişsellik
      • Biyoloji
      • Çevre/iklim
      • Dilbilim
      • Ekonomi
      • Enerji
      • Evrim
      • Felsefe
      • Fizik
      • Genetik
      • Gökbilim
      • Hukuk
      • Jeoloji
      • Kimya
      • Kozmoloji
      • Malzeme Bilimi
      • Matematik
      • Meteoroloji
      • Mühendislik
      • Nöroloji
      • Paleoantropoloji
      • Paleontoloji
      • Felsefe
      • Fizik
      • Siyaset Bilimi
      • Populasyon
      • Psikoloji
      • Siyaset Bilimi
      • Sosyoloji
      • Spor
      • Tarih
      • Teknoloji
      • Tıp
  • aKUstik
  • İNFOGRAFİK
MENUMENU
  • HABERLER
  • MAKALELER
    • DERİN BAKIŞ
    • BİLGİ FABRİKALARI
  • VİDEOLAR
    • 1 DAKİKADA BİLİM
    • BİLİM 101
    • SÖYLEŞİLER
  • KUCAST
  • PsiKUloji
  • ScienceKuorner
  • BİLİM DALLARI
      • Adli Tıp
      • Antropoloji
      • Antropoloji; Sosyoloji
      • Arkeoloji
      • Astronomi
      • Beslenme
      • Bilişim
      • Bilişsellik
      • Biyoloji
      • Çevre/iklim
      • Dilbilim
      • Ekonomi
      • Enerji
      • Evrim
      • Felsefe
      • Fizik
      • Genetik
      • Gökbilim
      • Hukuk
      • Jeoloji
      • Kimya
      • Kozmoloji
      • Malzeme Bilimi
      • Matematik
      • Meteoroloji
      • Mühendislik
      • Nöroloji
      • Paleoantropoloji
      • Paleontoloji
      • Felsefe
      • Fizik
      • Siyaset Bilimi
      • Populasyon
      • Psikoloji
      • Siyaset Bilimi
      • Sosyoloji
      • Spor
      • Tarih
      • Teknoloji
      • Tıp
  • aKUstik
  • İNFOGRAFİK
Skip to content
Homepage ARTICLES Gözlerime Bak, Ne Yediğimi Anlarsın...
#
2 likes3,907 views

Gözlerime Bak, Ne Yediğimi Anlarsın…

Author Raşit Gürdilek Şubat 12, 2016
Bilim Dalları
Biyoloji Evrim

California Üniversitesi (Berkeley) ile İngiltere’deki Durham Üniversitesi araştırmacılarınca yürütülen yeni bir çalışma, gözbebeği biçimlerine göre hayvanların av mı, avcı mı olduklarını ortaya koyuyor.

Berkeley’den optometri profesörü Martin Banks yönetiminde 214 kara hayvanının gözbebeklerinin incelendiği  çalışmanın bulgularına göre, hayvanların ekolojik sistemdeki konumları, gözbebeklerinin biçimlerini büyük ölçüde belirliyor. 

Dikey yarık biçimindeki gözbebeklerine sahip hayvanlar genellikle hem gece hem de gündüz saatlerinde avlanan “pusu avcıları”.

Araştırmacılar, gözleri önde bulunan 65 pusu avcısından 44’ünün dikey yarıklı gözbebeklerine, yalnızca 19’unun yuvarlak gözbebeklerine sahip olduklarını belirlemişler. Dikey yarık biçimli gözbebeklerine sahip pusu avcılarının büyük çoğunluğu, görece küçük beden ölçülerine sahip olanlar. Bunların yüzde 82’sinin omuz yükseklikleri  42 cm’nin altında.

Yuvarlak gözbebekleri, genelde avını kovalayarak yakalayan etçil hayvanların işareti. Bunlar daha iri hayvanlar. Bunlardan ancak yüzde 17’si 42 cm’den daha kısa.

Yuvarlak gözbebekleri, genelde avını kovalayarak yakalayan etçil hayvanların işareti.

Yatay yarıklı ya da dikdörtgen biçimli gözbebekleri  ve kafatasının iki yanında yer alan gözler, otçul av hayvanlarında bulunuyor.

Özel kaslarca kontrol edilen dikey yarık biçimli gözbebeklerinin avantajı, geceleri  genişleyip gözün ışığa duyarlı retina tabakasına daha fazla ışık düşmesini sağlayarak görüş yeteneğini artırması,  gündüzleri de daralarak gözlerin kamaşmasını önlemesi. Çalışmada, dikey yarık gözbebeklerinin alanlarının kedilerde 135, gekolardaysa (tavanlarda gezinebilen bir tür kertenkele)  300 kat genişleyebildiği belirlenmiş. Buna karşılık insanlarda gözbebeklerinin alanları yalnızca 15 kat genişleyebiliyor.

Dikey yarık biçimli gözbebeğinin bir başka özelliği de geniş bir alan derinliği (net olarak görülebilen alanın uzunluğu) sağlaması ve yerdeki dikey cisimleri daha net, yatay konturlarıysa bulanık  gösterip  hayvanın ortamı üç boyutlu olarak algılamasına ve avıyla arasındaki mesafeyi  doğru hesaplamasına yardımcı olması.

Yatay yarıklı ya da dikdörtgen biçimli gözbebekleri  ve kafatasının iki yanında yer alan gözler, otçul av hayvanlarında bulunuyor. Bu grupta bulunan 42 türden 36’sı, yatay olarak uzamış gözbebeklerine sahip.

Bu gözbebeği biçiminin avantajı, avcıların saldıracağı yatay yönlerden daha fazla ışık toplayarak geniş bir retina alanının aydınlanmasına izin vermesi. Gözbebeklerinin üzerinde tarak biçimli yapılarsa, tehlikenin daha az olduğu gökyüzünden gelen kamaştırıcı  ışığı perdeleyerek tehlike bölgelerinin daha iyi taranmasını sağlaması. Karada yaşayan otçul 27 av hayvanından  26’sının gözlerinin yanallık açısı, 87 derecenin üzerinde. Bir başka deyişle, bu hayvanların gözleri, başlarının önünde değil, iki yanında konumlu. 

Bu konum, önde konumlu gözlere kıyasla çok daha geniş bir alanın görülmesini sağlıyor. Ayrıca, yatay uzamlı gözbebekleri, hayvanın önündeki ve arkasındaki yatay yükseltilerin görüntü kalitesini yükselttiğinden, gözlerin yanlarda olmasına karşın hayvanın avcısından kaçmak için öne doğru hızla koşabilmesine de olanak sağlıyor.

Yatay uzamlı gözbebekli  hayvanlardan atlar, geyikler ve koyunların evrimleştirdikleri ilginç bir beceri de başlarını otlamak için eğdiklerinde gözbebeklerinin yere paralel konumlarını  koruyacak biçimde döndürebilmeleri. Aksi halde başlarını eğdiklerinde, yatay uzamlı gözbebekleri, neredeyse dikey konuma gelerek, hayvanlar için fazla tehlike taşımayan gökyüzünden ışık alır hale gelecekti. “Cyclovergence” denen bu  beceri sayesinde av hayvanları, otlarken yerde önden, yanlardan ve arkadan gelebilecek avcıları kollayabiliyorlar.

Video için tıklayın: http://www.eurekalert.org/multimedia/pub/96777.php

 

REFERENCES

  • 1. “Pupil shape linked to animals’ ecological niche”, University of California – Berkeley, 7 Ağustos 2015
  • 2. “Why do animal eyes have pupils of different shapes?”, Science, 7 Ağustos 2015

Yazı dolaşımı

Önceki Önceki Karanlık Madde Karanlıktan Çıkamadı
Sonraki Sonraki İnternet’teki Kediler: Kaytarmak İçin Bahane mi Yoksa Duygusal İlk Yardım mı?

E-Mail Listemize Katılın

Tel: +90 212 338 10 00

Rumelifeneri Yolu 34450 Sarıyer İstanbul Türkiye

E-Posta: kurious@ku.edu.tr


Logo
Herkes İçin Bilim
  • instagram
  • Facebook
  • Twitter
  • Youtube
  • Linkedin

Yazarımız Olun

BİLİM OKURYAZARI bir toplum hedefine katkı yapmak için oluşturduğumuz bu siteye siz de ortak olmak, uğraşımızı, misyonumuzu paylaşmak istemez misiniz?

  • Künye
  • İletişim
© Copyright 2019, Koç University