2019 Nobel Fizik Ödülü: Kozmik Kuramcı ve Gezegen Avcılarının Keşifleri

Salı günü açıklanan 2019 Nobel Fizik ödülüne bir Kanadalı Amerikalı kozmolog ile iki İsviçreli bilim insanı evrensel soruları tam olarak yanıtlayamasalar da, bizi kozmik gerçeklere bir adım daha yaklaştıran araştırmaları için layık görüldüler.

9 milyon İsveç Kronu (5,32 milyon ₺) ödülün yarısını, Princeton Üniversitesi’nden Kanadalı kozmolog James Peebles, “fiziksel kozmoloji alanındaki teorik keşifleri” için alacak.

Peebles’in teorik hesaplamaları, kozmologların, 13,8 milyar yıl önce evrenin doğumundan arta kalan radyasyon olan kozmik mikrodalga arka plan ışımasının yorumlanmasına yol açtı. Peebles’ın çalışması, evrenin şimdiki haline gelişine, zamana ve çoğunlukla göremediğimiz karanlık madde ve karanlık enerjiyle dolu uzaya derinlemesine teorik bir bakış. Bu ödülün gözlemlenen bir şey yerine tamamen teorik kozmolojik çalışmalar için verilen ilk Nobel olması dikkat çekici.

Nobel komitesine göre Peebles’in 1960’ların ortalarında başlayan çalışmaları, geçen yarım yüzyıl boyunca kozmoloji biliminin gelişimine, evrenin bebekliğinden kalan izlerin yorumlanmasına yardımcı olan teorik araçlar ve hesaplamalar kullanarak sahne hazırladı.

Ödülün diğer yarısı ise iki İsviçreli gökbilimci, Cenevre Üniversitesi’nden Michel Mayor ile Cenevre Üniversitesi ve Cambridge Üniversitesi’nden Didier Queloz arasında, “Güneş türü bir yıldızın yörüngesinde öte gezegen keşfi” için paylaşılacak. Astrofizikçi Mayor ve aynı zamanda İngiltere’de Cambridge Üniversitesi’nde çalışan gökbilimci Queloz, sistemimizin dışında Güneş benzeri bir yıldız etrafındaki ilk öte gezegeni bularak gökbilimcilerin evrenin başka yerlerindeki yaşam olasılıklarını daha ciddiyetle araştırmaya girişmelerine yol açtı.

Mayor ve Queloz, Jüpiter benzeri bir gaz devi olan 51 Pegasi B’yi 1995’te, “hiç kimsenin dış gezegenlerin var olup olmadığını bilmediği” bir zamanda keşfettiğinde astronomide bir devrim başlattılar.

O keşiften bu yana Samanyolu Galaksi’sinde 4.000’den fazla öte gezegen keşfedildi ve gelecek yıllarda çok daha fazlası bekleniyor. Gökbilimcilere, Güneş Sistemimizin ve gezegenlerinin nasıl oluştuğu ve geliştiği konusunda yeni bilgiler vermenin yanı sıra, dış gezegen araştırmaları, evrende yalnız olup olmadığımız sorusuna da nihai cevabı verebilir.

Nakit para ödülü, yanında bir altın madalya ve diploma ile birlikte geliyor ve ödülün kurucusu Alfred Nobel’in 1896’daki ölümünün yıldönümü olan 10 Aralık’ta, Stockholm’de düzenlenen zarif bir törenle, beş Nobel ödülünün kazananlarına beraber takdim ediliyor. Altıncı Nobel olan barış ödülü ise aynı gün Oslo, Norveç’te verilecek.