Limon ve Portakalın Soy Ağacı

Narenciye meyveleri dünya çapında kıymetli. 8 milyon yıl önce çok çok daha kıymetlilerdi. Çünkü sadece Himalayaların eteklerinde yetişiyorlardı. Neyse ki, ne modern insan ne de ticaret vardı ortada. 4 milyon yıl sonra da, önce Güneydoğu Asya’ya, ardından Avustralya’ya yayıldılar ve çeşitlendiler: portakaldan mandalinaya, yeşil limondan bergamota…

Portakal kadar kıymetli bu bilgileri 60 farklı çeşit üzerinde gerçekleştirilmiş genom analizlerinden öğreniyoruz. Nature’da yayımlanan araştırma sonuçlarına göre, günümüz narenciye ağaçlarının kökeni, Assam’ın doğusundan, Kuzey Myanmar’ı ve Batı Yunnan’ı içine alan bölgedeydi. Milyonlarca yıl önce iklim değiştiğinde; muson yağmurları azalıp yerini daha kuru bir havaya bıraktığında ağaçlar Himalayaların ötesine yayılabilme şansını buldu.

Fosil kayıtları çok zengin değil. Ama yok da değil. Güneybatı Çin’de bulunan 8 milyon yıllık narenciye yaprağı fosili genetik çalışmalarda elde edilen verileri destekliyor.

Gelecekleri de garantide

Analizler sonucu hazırlanan genetik haritalar, hangi türün zararlı böceklere daha dirençli olduğunu gösterebilecek. Yeni türlerin elde edilmesine de olanak sağlayabilecek. Belki daha lezzetli, daha sulu veya daha çekirdeksiz olanları soframızı süsleyecek.

Bir de şu var ki, yeni bir iklim değişikliği sürecindeyiz. Araştırma sayesinde kıymetli narenciye ağaçlarının ve meyvelerinin bu süreci daha az zararla atlatabilmeleri de mümkün olacak.