Kanatlar Yenileniyor

Bilim insanları, yenilenebilir enerji sistemlerinin kömür, doğalgaz ve nükleer gibi yaygın tesislerle rekabet edebilecek verimliliğe ulaşabilmesi için çalışmaya devam ediyor. Geçtiğimiz otuz yıl içinde yaşanan teknolojik ilerleme sayesinde, örneğin rüzgâr enerjisinin maliyeti %90 oranında azaldı. Fakat, enerji üretiminde verimliliğin yanı sıra, çeşitli malzeme ve formda atıklar ile nasıl başa çıkılacağı da önemli bir etken.

Güneş ve rüzgâr, önemli birer yenilenebilir kaynak olsa da, enerjiyi elektriğe dönüştüren sistemler bir süre sonra ömrünü tamamlayan malzemelerden üretiliyor. Bu malzemelerin ömrünü uzatmak veya en azından geri dönüştürülebilir hale getirmek, endüstrinin önemli hedeflerinden biri. Alternatif yapı malzemeleri araştıran uzmanlar, rüzgâr türbinlerinde kullanılan ve boyu kimi zaman 80 metreyi bulan kanatların, ömrünü tamamladığı zaman geri dönüştürülebilmesine olanak tanıyan bir yöntem geliştirdi. Normalde bu kanatlar, ömrünü tamamladıktan sonra çöplüklerde son buluyor. Bu yeni malzeme ise, geri dönüşüme müsait olmasının yanı sıra şu anda kullanılanlardan daha ucuza mal ediliyor ve rüzgâr enerji santrallerinin yaygınlaşması için bir fırsat olarak görülüyor.

Rüzgâr endüstrisi, türbinlerde kullanılan kanatların 25-30 yıl boyunca zorlu hava şartlarına dayanabilmesini şart koşuyor. Bu oldukça iddialı bir hedef çünkü kanatların hem hafif hem de dayanıklı olması gerekiyor. Geleneksel kanat imalatında cam elyafı, balsa ağacı ve özel bir epoksi reçine kullanılıyor, fırınlarda ısıl işlem uygulanıyor, böylece rüzgârı en verimli biçimde yakalayacak biçime, pürüzsüzlüğe, esnekliğe ve dayanıklılığa kavuşuyor. Geçtiğimiz dört yıldır geliştirilmekte olan yeni sistemde ise, tutkal olarak kullanılan reçine oda sıcaklığında sertleşiyor ve daha sonra ısıtılarak yeniden kullanılabiliyor. Ayrıca hem türbinlerin ömrünü kısaltan hem de çevrede yaşayan insanların canını sıkan titreşimleri de azaltıyor. Endüstri hedefi olan 25-30 yıllık ömre sahipler mi henüz bilinmese de, çalışmalar umut vadediyor.

Birden fazla ham maddenin birleştirilerek üretildiği kompozit malzemelerin geri dönüşümü zaten oldukça güç. Dayanıklılık hedeflenerek üretilen kanatların demonte edilmesi ise bu sebeple daha da zor. Ömrünü tamamlayan türbin parçalarının başka bir yere taşınması da ciddi bir enerji sarfiyatına yol açıyor. Kanatlar, genelde düzenli depolama sahalarında, yani modern çöplüklerde son bulsa da, bu bertaraf yöntemi örneğin Avrupa Birliği’nde yakın zaman önce yasaklandı. Önümüzdeki birkaç yıl içinde, yalnızca Avrupa’da 14.000 adet türbin kanadının ömrünü tamamlayarak demonte edileceğini düşünürsek, söz konusu atık hacminin epey yüksek olduğu da anlaşılıyor.

Bazı uzmanlar ise, geri dönüştürülebilir kanat teknolojisine çok sıcak bakmıyor. Amerikan Rüzgâr Enerjisi Birliği (American Wind Energy Association), ömrünü tamamlayan kanatları çocuk parklarında, üst geçitlerde veya kentlerdeki ortak alanlarda başka amaçlar için değerlendirmenin daha makul olacağını belirtiyor. Elektrik hatları, kuleler ve diğer inşaat işlerinde veya çatı malzemesi olarak yeniden kullanma olasılığı da yine bu seçeneklerden bazıları.

Yenilenebilir enerji dediğimizde, bu enerjiyi elektriğe dönüştüren tesislerin çevre etkisi çoğu zaman göz ardı ediliyor. Oysa ki, rüzgâr türbinlerinde olduğu gibi PV güneş enerjisi santrallerinde kullanılan paneller, aküler ve diğer malzemeler de, ekolojik maliyeti yüksek olan cevherler ve petrokimya endüstrisi hammaddeler ile üretiliyor. Dolayısıyla, tüketim tercihimizi her zaman yenilenebilir enerji kaynaklarından yana kullanmak faydalı olsa da, her şeyin başında daha az enerji tüketmek ve tutumlu olmak, üzerinde zaten büyük bir yük oluşturduğumuz gezegenimiz için daha da önemli. Yani, ışıkları gereksiz yere açık bırakmamanın, rüzgâr türbinlerinden daha önemli olduğunu unutmayalım!