Londra Üniversitesi'nin (UCL) Sürdürülebilir Miras Enstitüsü araştırmacıları, enteresan bir çalışmaya imza attı. Geçmişin kokuları üzerine yürüttükleri araştırmaları kapsamındaki deney için “Tarihi Kitap Koku Çarkı” geliştirdiler ve eski kitapların kokularını arşivlediler. Londra’daki Aziz Paul Katedrali kütüphanesine gelen ziyaretçilerle gerçekleştirdikleri deneyin sonuçları geçtiğimiz günlerde yayımlandı.
Ziyaretçilerin kütüphanenin nasıl koktuğuna dair verdikleri cevaplarda, “odunsu” yüzde 100’le ilk sırada. Onu yüzde 86 ile “isli”, yüzde 71 ile “topraksı” ve yüzde 41 ile “vanilya” aromalı cevapları izliyor. Kokunun yoğunluğu “güçlü” ile “çok güçlü” arasında değişiyor. Ziyaretçilerin yüzde 70’i kokuyu hoş olarak nitelendirirken, yüzde 14’ü biraz hoş, yine yüzde 14’ü nötr olarak tanımlıyor.
Araştırmacılar ayrı bir deneyde de, Birmingham Müzesi ve Sanat Galerisi ziyaretçilerine, Londra’daki bir ikinci el kitap dükkânından aldıkları 1928 tarihli isimsiz bir kitaptan alınan bir kokuyu sundu ve tarif etmelerini istedi. Tanımlar arasında ilk sırayı çikolata, çikolatamsı, kakao ve türevleri almış. Onları kahve, eski, odun ve yanık kokusu izlemiş. Kitabın kokusunu balığa, vücut kokusuna, giyilmiş çorap ve naftalin kokusuna benzetenler bile olmuş.
Kokulu müzeler uzak değil
Makalenin yazarlarından olan UCL’den Cecilia Bembibre, kokunun tarihi nasıl algıladığımıza dair rolü üzerine şimdiye dek ilk kez böylesine sistematik çalışıldığını belirtiyor. Kokular yardımıyla tarihi miras değeri taşıyan objelerin nasıl saklanacağı ve korunacağı konusunda da, kitaplardan aldıkları uçucu bileşikler üzerinde kimyasal analizler gerçekleştirmişler. Ziyaretçilerin kokuları tarif etmek için kullandıkları kelimeler de bu anlamda çok işe yaramış. Analiz bulguları sayesinde de ortaya “Tarihi Kitap Koku Çarkı” çıkmış.
Koku çarkı, tarihi kitap ve benzeri nesnelerin kokularının tanımlanması ve analiz edilebilmesinin yanında, bazı koku ve atmosferlerin yeniden yaratılmasının da mümkün olabileceğine dikkati çekiyor araştırmacılar. Araştırmalar biraz daha derinleştikçe -örneğin müze ziyaretçileri- geçmişin nasıl koktuğunu da deneyimleyebilecek yakın bir gelecekte.
REFERENCES
- 1. https://m.phys.org/news/2017-04-likepreserving-important-cultural-heritage.html
- 2. https://heritagesciencejournal.springeropen.com/articles/10.1186/s40494-016-0114-1