Ertelemekten Vazgeçin; Haydi Harekete Geçin!

 “Vakit nakittir” değil mi? Şu hayatta yaptığımız her şey, ne kadar zamanımız olduğuna bağlı. Ne var ki, para konusunda ne kadar tutumluysak, modern toplumlarda fiyat biçilen, hatta para birimi haline gelen “zamanı”, o kadar çar çur ediyoruz. Nitekim, insanların yüzde 20-25’inin “kronik erteleyici” olduğu düşünülüyor. Evet, ne kadar para çıkarsa çıksın kasa her gün yenisiyle dolabilir. Fakat zamanı böyle yerine koymak mümkün değil; geçen zaman geri gelmemecesine gitmiştir!

Vaktinizi Instagram’da gezinirken kurduğunuz yaz tatili hayalleriyle boşa harcadığınızı düşünüp, kafanızı duvarlara vurmadan önce derin bir “oh” çekin; çünkü zamanı daha bilinçli değerlendirmeye başlamak için daima bir şansımız var! “Sonra yaparım” mazereti, karamelin şekerleme çubuğunda yapış yapış olması gibi üzerimize yapışmış olabilir; ama sonuçta o da temizlenebilir. Yalnızca, o yapışkan karamelin elinize bulaştığını kabullenin, sonra da ellerinizi bol suyla yıkayın gitsin.

“Sadece tembel tenekeler işlerini öteler” uydurması

İşlerini zamanında teslim edemeyenlerin genelde “üşengeç” oldukları için geciktikleri söylenir. Bu tür insanların mazeret cambazı oldukları doğrudur; ama onları daha iş bitirici olmaya teşvik etmek istiyorsanız, bu tarz eleştiriler pek de faydalı olmayacaktır.

Aslında, araştırmalar da işten kaytarmanın doğrudan kişilik özelliklerinden kaynaklandığını göstermiyor. Örneğin, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü’nden Yrd. Doç. Dr. Bilge Uzun Özer ve ekibinin yaptığı bir çalışmada, üniversite öğrencilerinin yüzde 52’sinin sık sık görev ve sorumluluklarını erteledikleri ortaya çıktı. Ama, öteleyenlerden kız öğrencilerin başarısız olma korkusuyla işi son dakikaya bırakmaları söz konusuyken, erkeklerin ötelemeyi otoriteye karşı bir tür başkaldırı olarak kullandıkları gözlemlendi.

Öte yandan, aşırı fevrilik ve düşük özdisiplin, savsaklamanın ilintili olduğu iki karakteristik özellik. Araştırmaları dünyaca bilinen, DePaul Üniversitesi (Chicago)  psikoloji profesörü Joseph Ferrari, bu iki kişilik özelliğinin bileşimini “fırtına öncesi sessizlik” olarak tanımlıyor ve bu bileşimden doğan “kendine hakim olamama” durumunun da zaman damgalı görevlerimizi ertelememizdeki en büyük etken olduğunu savunuyor.

Erteleyiciler daha sık hasta oluyorlar 

Öğrencilerin ödev yapmak için sürekli “daha sonrasını” beklemeleri, onları yalnızca strese sokmakla ve ortaya koydukları işin değerini düşürmekle kalmıyor, aynı zamanda daha sık hastalanmalarına da yol açıyor. 1997’de yaptıkları araştırmada, Florida Eyalet Üniversitesi’nden Dianne Tice ve Roy Baumeister, bu tür üniversite öğrencilerinin “geniş” tavırlarından özellikle dönem başında faydalandıklarını ancak, dönem sonuna doğru daha fazla hastalandıklarını gözlemlediler. Bu da, “her şey güzel olacak” algısının öğrencileri nasıl da büyük bir çıkmaza sokabileceğini gösteriyor. Halbuki, bu tür “yanılsamalar”, ciddi bir şekilde işimize geri dönmemiz gerektiğini ve sorumluluklarımızdan kaçmaktan vazgeçmemizi tembihliyor.

Ayrıca, New York Eyalet Üniversitesi’nden psikoloji profesörü Michael Berzonsky’nin de belirttiği gibi, hep daha fazla zaman arayışı içinde olan ve sık sık ödev yapmayı öteleyen öğrenciler, sırf “acaba ne olur?” diye, bilerek sorumluluklarını rafa kaldırıyor olabilirler. Önlerindeki işe odaklanmak yerine, kendilerince bir iç huzur yakalamak için çocukça da olsa, işlerin “toz olup uçmasının” hayalini bile kurabilirler.

Artık bir “dur” deyin

Araştırmalar, kronik erteleme kâbusunun yalnızca zamanı iyi kullanamama gibi bir problem olmadığını, aksine, bu durumun duygularımızı kontrol etmeyi bir kenara bıraktığımız anda bizi korkutmaya başladığını gösteriyor. Ertele-strese gir-sıkış döngüsünden kurtulmak için duygu kontrolü yapan “kaslarımızın” sıkı bir antrenmana ihtiyacı var.

Araştırmalardan tüyolar:

• Hocalarınızın sizin için belirlediği ödev bitirme tarihlerini kaçırmamaya özen gösterin. Eğer sizden bir tarih belirlemeniz bekleniyorsa, takviminize belli aralıklarla “kontrol noktaları” koyun. Farz edin ki, bir projeyi tamamlamanız için size 1 aylık süre verildi. Tüm işinizi son iki güne (1 gece öncesi bile demiyoruz!) bırakma riskine karşı, yapmanız gerekenleri haftalık olarak kontrol edin.
• Maalesef, o ödev bir anda havaya karışıp yok olmayacak. İşlerin bir anda gözünüzün önünden kaybolmasını diliyorsanız, duygularınızın kölesi haline geldiğinizin resmidir. Zor da olsa, anda kalmaya çalışın ve gerektiğinde yardım istemekten kaçınmayın.
• Ödevinizi son dakikaya bıraktıysanız, bir sonraki sefere daha başarılı bir performans sergilemek için şimdiden hazırlanın. Kendinize duyduğunuz güvenin size, zamanında yazamadığınız 10 sayfalık raporu daha sonra yazdırtacağına kanıp, boşuna heveslenmeyin. Hiçbir şeyi teslim etmemiş olmaktan ötürü ödevden “yırtmış” hissine kapılmaktansa, 10 sayfanın hepsini zamanında nasıl teslim edebilirdiniz onu düşünün.