Türkiye’de 1,2 Milyon Yıl Öncesine Ait İnsan Kanıtı

Gediz ırmağının yatağındaki tortul tabakalarında bulunan taştan bir alet parçası, Afrika, Asya ve Avrupa arasında bir köprü konumunda olan Anadolu’da 1,2 milyon yıl önce alet kullanan insan atalarının (hominin) yaşamış olduğunun yeni bir kanıtı. Bulgu, insanların Avrupa’ya geçiş tarihini de şimdiye kadar sanılandan çok daha geriye götürüyor.

Aynı zamanda Türkiye’de bulunan en eski taş alet sıfatını alan kuvarsit parçası, ırmak yatağının “menderes” denen kıvrımlarından birinin dirseğindeki tortul katmanları üzerinde tesadüfen bulunmuş.

İngiliz, Türk ve Hollandalı araştırmacılardan kurulu bir ekipçe yürütülen çalışmaları yöneten Profesör Danielle Schreve (Royal Holloway, University of London), sert bir taşla yontulmuş olan kuvarsit parçasının “inanılmaz derecede heyecan verici” olduğunu kaydettikten sonra, “ Irmak yatağının dirseğindeki tortulları inceliyordum ki, gözüm yüzeyde duran pembemsi bir taşa takıldı. Daha yakından incelemek için arkasını çevirip baktığımda, bir insan elinin ürünü darbelerle yontulmuş bir aletin tüm özellikleri, kendilerini gösterdi” diyor.

Royal Holloway’in Coğrafya Bölümü’nden Profesör Schreve’ye göre “İnsanların Avrupa’ya yayılışlarının zaman ve rotasının belirlenmesi açısından bu keşif kritik önemde.” Araştırmacıya göre ekibin elde ettiği bulgular, kuvarsit yontusunun, Türkiye’de şimdiye kadar sağlam bir tarihlendirmesi yapılmış en eski alet olduğunu ve bir milyon yıldan epey önce bir insan tarafından sel yatağına atılmış olduğunu gösteriyor. Yontu üzerinde ırmakta sürüklenmenin yaratacağı aşınma izleri görünmediğinden, yataktaki tortullar üzerine bırakılmış olduğu düşünülüyor.

Ekibin jeolog ve arkeometri (tarihlendirme) uzmanlarıyla birlikte ırmak yatağının oluşmasından önceki ve sonraki lav akıntıları üzerinde yaptığı, argon-40 ve argon-39 izotopları arasındaki orana dayalı tarihlendirme ve paleomanyetizma bulguları (dünyanın manyetik alanlarının kutuplarının zaman zaman tersinmesinin izlenmesi) insan atalarının yaklaşık 1,24 milyon ile 1,17 milyon yıl öncesi aralığında bölgede yaşadıklarını gösteriyor.

Daha önce Batı Anadolu’daki en eski hominin (Homo erectus) fosilleri, Denizli’nin Kocabaş yakınlarında bir traverten yatağında bulunmuştu.

Prof Schreve’nin ekibinin bu fosillerin yaşlandırılmasında sorunlar olduğunu öne sürmesine karşılık, Earth and Planetary Letters dergisi, Pamukkale Üniversitesi Jeoloji Bölümü’nden Profesör Cihat Alçiçek ve Fransız arkeologlardan kurulu bir ekip tarafından bulunan ve yine paleomanyetizma ve radyoizotop incelemeleriyle tarihlendirmesi yapılan fosillerin de 1,1 – 1,3 yıl öncesi aralığına ait olduğunu belirtiyor.