Tek Taş Yüzüğünüz Defolu mu? Yaşadınız!

Parmağınızda bir elmas yüzük varsa, muhtemelen kusurludur; siz göremeseniz de. Ama hemen kızıp nişanı bozmaya filan kalkmayın sakın. Hatta belki müstakbel eşinize teşekkür etmelisiniz! Parmaklarınızda geleceğin veri deposunu taşıyor olabilirsiniz.

Science Advances dergisinde yayımlanan bir rapor, uzun vadeli veri depolamada elmastan nasıl faydalanabileceğini gözler önüne serdi. Şu anda minicik bir elmas –bir pirinç tanesinin yaklaşık yarısı boyunda ve bir kâğıttan daha ince- bir DVD’den yüzlerce kat daha fazla bilgi saklayabiliyor. Dünyada hızla büyüyen veri yığını göz önüne alındığında bu kapasite fazla görünmeyebilir ama fizikçiler gelecekte bir elmasa bir DVD’den bir milyon kat daha fazla –belki daha da fazla- veri yükleyebilecek.

Dünyanın dört bir yanındaki araştırmacılar her gün “selfie” çekme, kredi kartları okutma vb. işlemlerle yaratılan veri dağını depolamanın bir yolunu bulmak için çırpınıyor. Bu iş için DNA, hologramlar, eski moda manyetik bantlar ve diğer fikirler üzerinde duruluyor. Elmas da aslında bu bellek oyununda yeni değil. Elması, bir tür ışınlama olan Quantum veri depolama işlemi için önerenler olmuştu. Ama bu öyle bir şey değil. Bildiğiniz 101-010101 türünden bir depolama olayı.

Sözünü ettiğimiz olay o parmağınızdaki kusursuz taşta azot boşluk merkezi olarak bilinen minicik, atom ölçeğinde bir kusurdan hareketle başlıyor. Bu defolar, sürüden ayrılmış bir serseri azot atomunun –ya da bir kaçının- elmasın karbon yapısı arasına gölge gibi süzülmesi sonucu gerçekleşiyor. Bu azota bitişik karbon atomunun silinmesi ise veri zulalamak için kusursuz bir boş alan bırakıyor.

New York City Üniversitesi fizikçilerinden oluşan araştırma ekibi bu minik boşluklardaki veriyi kodlamak ve okumak için bir elektronu tıpkı bir mıknatıs gibi itebilen ya da emebilen lazer ışınlarını kullandı. Verileri, bir bilgisayarın 0 ve 1’leri okuduğu gibi okudular, ama burada rakamların yerine elektronların varlığını ya da yokluğunu gösteren ışınlar vardı.

Araştırma ekibinde yer alan yüksek lisans öğrencisi Jacob Henshaw’a göre her ikisi de veri okuma yöntemi olarak ışığı kullanıyor olsa da, buradaki konsept DVD’den farklıydı: “Bir DVD iki boyutlu bir yap-boza (puzzle) benzer; bu elma tekniği ise 3 boyutlu bir model gibi.” Sadece tek bir yüzeyi olan DVD’den farklı olarak elmasın çoklu katmanlarına veri depolanabiliyor, üst üste konmuş koca bir DVD yığını gibi. “Bu depolama tekniği, manyetik sabit sürücülerden de farklı bir işleyişe sahip çünkü elmas”, diyor araştırmacılar, “ebedi”. Sabit diskinize her erişiminizde ya da her veri yükleyişinizde diskin yapıldığı malzeme aşınır ve beş on yıl sonra kullanılamaz hale gelir. Oysa elmaslardaki bu “defolar” değişmez ve eğer siz silmezeniz verileriniz elmasınız kadar uzun ömürlü olabilir.

Araştırmayı yöneten Siddharth Dhomkar, “Verilerinizin kaybolması mümkün değil,” diyor, “sonsuza kadar orada olacaklar.”

Veri depolama endütrisinin eski tüfekleri ise bundan o kadar emin değil. Bu veri alışverişinin laboratuvar dışına çıkamayacağından, veri kaybıyla karşılaşma tehlikesinden ve söz konusu olan defolu elmaslar bile olsa maliyetin yüksek olacağından endişe duyuyorlar.

Araştırmacılarsa yaklaşık 150 dolara mal olan endüstri imalatı elmasın, kullandıkları en ucuz deney malzemesi olduğunu söylüyor. Üstelik geliştirdikleri konsept sadece laboratuvarda kullandıkları için değil, aynı defoya sahip herhangi bir malzeme ve her türlü defolu elmas için geçerli: “Elmas büyüdükçe defoları da büyür ve bilgi saklanacak alan da artar” diyor Henshaw, “Öyle ya da böyle tek taş yüzüğünüz günün birinde düğün fotoğraflarınızı da taşıyacak. Ama gün ışığında yürüyüşe çıkmaya kalkmayın, düğün fotoğraflarınız silinebilir!”