Neden Çenemiz Var?

Yakın akrabalarımızda, hatta türümüzün bir ara birlikte var olduğu Neandetal insanda (yukarıda sağda) yok. Hatta bizden başka hiçbir canlı türünde yok;  çenelerimiz yalnızca bize özel.

Iowa Üniversitesi’nden (ABD) Nathan Holton yönetiminde bir grup antropolog bunun nedenini araştırmış. Ekip, 40 kişinin anatomik gelişimini 3 yaşından 20 yaş üstüne kadar izlemiş. Araştırmanın Journal of Anatomy dergisinde yayımlanan sonuçlarına göre çenelerimiz şimdiye kadar sanıldığı gibi mekanik kuvvetlerin ve alt çene üzerindeki stresi azaltma gereğinin ürünü değil. Çünkü çiğneme dahil mekanik kuvvetler, alt çenede yeni kemik oluşumunu tetikleyecek direnç oluşturmak için yeterli değil.

O halde neden dışarıya doğru çıkık bir çenemiz var? Araştırmacılar yanıtı insan yüzünün küçülmesinde görüyorlar. İnsan atalarımızdan bu yana yüzlerimiz küçüldükçe, ki en yakın akrabalarımız olan Neandertallerin yüzlerinden de yüzde 15 daha küçükler, bu küçülmenin geometrisi icabı alt çeneye küçük ve sivri bir kemik çıkıntısı eklenmiş.

Sonuçlar, yine Iowa Üniversitesi’nden paleoantropolog Robert Franciscus’un daha önce yayımlanan bulgularıyla örtüşüyor. Bkz:https://kurious.ku.edu.tr/tr/haber/erkekler-disilesmis-modernlesmek-icin-kendimizi-evcillestirmisiz.

Yeni araştırmaya da katkılarda bulunan Franciscus, insan çenesinin, atalarımızın değişen yaşam biçimlerinin bir sonucu olduğu görüşünde. Değişim 80.000 yıl önce atalarımız küçük avcı toplayıcı gruplar halinde yaşarken başlamış ve modern insanların 20.000 yıl sonra Afrika’dan göçleriyle hız kazanmış.

Araştırmacılara göre birbirlerinden uzak ve yalıtılmış yaşayan avcı toplayıcı gruplar ortak çıkarları gereği sosyal ağlar kurup bir araya gelmişler ve çatışma ve saldırganlığın yerini işbirliği almış. Buna paralel olarak özellikle erkeklerde başta testosteron olmak üzere hormon düzeyleri azalmış; bunun sonucu olarak da baş ve özellikle yüz bölgesinde değişimler meydana gelmiş. Bu değişimlerin en çarpıcı olanı, kafatasının büyümesi sürecinin bir uzantısı olarak yüzün küçülmesi ve düzleşmesi. Yüzdeki kemik yapılarının başın büyümesi sürecine farklı biçimlerde ayak uydurması, çene çıkıntısının ortaya çıkmasına zemin oluşturmuş.