Mars’ta Mega Tsunamiler

Dalgalar 120 metreye ulaşmış…

Mars’ın kuzey yarıküresindeki yüzey şekillerini temel alan bir çalışma, milyarlarca yıl önce gezegene çarpan iki göktaşının muazzam boyutlarda iki tsunamiye neden olduğunu ortaya koydu.

Çeşitli uluslardan gezegenbilimciler ve jeologlarca Nature grubundan Scientific Reports dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, birkaç milyon yıl arayla gezegene çarpan iki devasa meteoritin yol açtığı tsunamilerin izleri, Mars’ın geçmişte yaşama izin verecek soğuk ve tuzlu okyanuslara sahip olduğunu gösteriyor.

Araştırmacılar bulgularını bugün kuru ve soğuk bir gezegen olan Mars’ın kuzey yarıküresindeki “ovanın” kenarlarında iki farklı “kıyı” izine dayandırıyorlar. Çalışmada okyanus tabanında 30 km genişliğinde kraterlere yol açan söz konusu meteoritlerden ilkinin sıvı su okyanusuna 3,4 milyar yıl önce çarptığı hesaplanıyor.

Bulgular, 120 m yüksekliğindeki tsunami dalgalarının kıyıdan yüzlerce km içerilere kadar ilerlediğini ve muazzam su kütlesinin okyanusa geri dönerken yüzeyde derin izler bıraktığını gösteriyor.

Araştırmacılara göre, bu ilk tsunami olayından sonra Mars iklimi hızla soğumuş ve buzlanma nedeniyle okyanus sularının geri çekilmesiyle ikinci bir kıyı şeridi oluşmuş.

Öncekinden birkaç milyon yıl sonra bu soğuk dönemde çarpan meteoritin yol açtığı ikinci tsunamideyse, içeri yayılan dalgalar, kara üzerinde en uzak noktalara ulaşır ulaşmaz, geriye dönme fırsatı bulamadan donarak yuvarlak buz topakları oluşturmuşlar.

Araştırmacılar, bulgunun Mars okyanusunun o dönemde en azından kısmen donmuş olduğunu gösterdiği görüşündeler.

İkinci tsunaminin uç noktalarındaki buz kütlelerinin biçimleri, araştırmacılara göre okyanus sularının tuzlu olduğunun işareti.

Çalışmayı yöneten Tucson’daki (Arizona) Gezegenbilimleri Enstitüsü’nden Alexis Rodriguez, karada donan okyanus sularının doldurduğu göletlerde denizden taşınmış olan tortullara ve suda çözünür minerallere rastlandığını belirtiyor.

Çalışmanın yazarlarından olan ve halen ABD’deki Cornell Üniversitesi’nde misafir öğretim üyesi olan Madrid Astronomi Merkezi araştırmacılarından Alberto Fairén, tuzlu soğuk suların ekstrem koşullarda yaşam için bir sığınak olacağına, çünkü tuz içeriğinin suyun kolayca donmasını engelleyeceğine işaret ediyor. Dolayısıyla Mars’ın eski ılık ve sulak geçmişinde barındırmış olabileceği yaşamın biyolojik işaretleri bu buz topaklarında aranabilir.