İş Havalanmakta; Gerisi Kolay … Kuşların Jumbo Jeti

 

Amerika’da 31 yıl önce bulunan kemikleri inceleyen paleontologlar, bunların 25-28 milyon yıl önce yaşamış, dünyanın gelmiş geçmiş en büyük kuşuna ait olduğunu belirlediler. Bulunan bütün kafatası ile kol ve bacak kemik parçalarından bu sucul kuşun boyutlarını hesaplayan araştırmacılara göre kuşun kanat açıklığı 7-8 metreyi buluyor. Bu da, tarih öncesi kanatlı devin, günümüzün en büyük kuşu olan kral albatross’un iki katı büyüklükte olduğunu gösteriyor. 

Bu ölçülerle dev boyutlu yolcu uçaklarına takılan “jumbo jet” sıfatını hak eden kuş, ilginç bir rastlantıyla bu tür uçakların inip kalktığı Kuzey Carolina’daki Charleston kenti havaalanında yeni bir terminalin temel kazılarında bulunmuş. Kuşa da Charleston müzesinin emekli yöneticisi Albert Sanders’in onuruna Pelagornis sandersi adı verilmiş.

Gelgelelim, teknolojik taklidi gibi güçlü motorlara sahip olmadığı için, boyutları P. sandersi’nin havalanmasını sorun haline getiriyor. Gerçi zar gibi ince çeperli içi boş kemikleri iskeletini hafifletse de, durduğu yerde kanatlarını çırparak havalanması olanaksız. Uçaklar gibi yerde hızlanarak havalanıyor deseniz, güdük bacaklarıyla koşup havalanma hızına ulaşması mümkün değil. Zaten boyutları da, bazı matematik modellerince uçan kuşlar için konan tavan limitini aşıyor.

Otuz yıl havada kaldıktan sonra bu açmaza çözümü getiren, Kuzey Carolina’nın Durham kentindeki Ulusal Evrimsel Sentez Merkezi’nden Dan Ksepka. Araştırmacı, P. sandersi, ile ilgili verileri, girilen kütle, kanat açıklığı ve kanat şekli gibi değişkenlere göre kuşların uçuş performansını hesaplayan bir bilgisayar programına yüklemiş.

Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan sonuçlara göre,  P. Sandersi’nin havalanabilmek için yüksek bir yerden yokuş aşağı rüzgâra karşı koşması ya da şiddetli bir esintinin kendisini kaldırmasını beklemesi gerekiyor.

Ama bir kez havalandıktan sonra sorun kalmıyor:  P. Sandersi,  koca kanatlarını çırpma gereği bile duymadan kilometrelerce yol alabiliyor ve okyanustan yükselen hava akımlarıyla süzülebiliyor.

Fazla enerji harcamamak için geniş düz yüzeyler üzerinde yükselen bu tür hava akımlarına gereksinim duyan devasa kanatlar ve alt ve üst parçalarında diş benzeri sivrilmiş kemiksi yapılar bulunan gaga, P. Sandersi‘nin sucul bir canlı olduğunu ortaya koyuyor. Hayvanın zaman zaman okyanus yüzeyine dalarak yakaladığı mürekkep balığı ve yılan balığı gibi yumuşak gövdeli canlılarla beslendiği düşünülüyor.