Gagalarla Evrimin Hızını Ölçmek

Evrim çalışmalarına sıradan vatandaş da katıldı. İngiltere’deki Sheffield ve ABD’deki Güney Florida üniversitelerinden bilimciler, kuşseverlerin de yardımıyla evrim çalışmalarını bu kez gagalar üzerinden irdelediler.

Doğa Tarihi Müzesi ve Manchester Müzesi’nde yer alan yaklaşık 2000 kuş türüne ait gaga örneklerini 3D tarayıcıdan geçiren araştırmacılar, verileri Mark My Bird adını verdikleri projelerinin internet sitesine yüklediler. İnsanlardan da kuş gagalarında fark ettikleri belirgin özellikleri işaretlemelerini istediler. İşaretlemeye bütün türlerde ortak olan özellikler de dahildi.

Bu işaretler yardımıyla, gaga modellerini matematiksel olarak karşılaştırmaları ve türden türe oluşan değişimleri test etmeleri mümkün oldu. Araştırmacılar, geçmiş evrimsel örüntüleri ve arkalarındaki süreçleri değerlendirmek için DNA tabanlı kuş hayat ağaçlarından da faydalandılar.

Araştırma, geçtiğimiz günlerde Nature’da yayımlandı. Ama çalışma daha bitmedi; kartalından pelikanına daha incelenecek çok gaga ve yardımına ihtiyaç duyulan çok gönüllü var. Bunlardan biri de siz olabilirsiniz.

İlham veren ispinozlar

66 milyon yıl önce soyları tükenen dinozor atalarının ardından dünyaya tür tür, renk renk yayılan kuşların meraklısı çok. Ama bu meraklılar arasından –en azından şimdiye dek– ancak bir Darwin çıkabildi. Meşhur Galapagos Adaları ziyaretinde, adadan adaya değişen ispinoz türlerine dair gözlemleri, Darwin’in evrim teorisini geliştirmesinde itici güç oldu.

Bu son çalışma da kuş gagalarından ilham alıyor. Çıkan sonuçlar, yaklaşık 70 milyon yıl önce kuşların farklı habitatlara yayılmalarıyla kuş gagalarında inanılmaz bir çeşitlilik patlaması yaşandığını ortaya koyuyor. Zaman içinde kuş türlerinin sayıca artmasına rağmen, gaga çeşitliliğinin aynı hızı yakalayamadığı görülüyor. Hatta, son 30-40 milyon yıl içinde ortaya çıkan türlerin gagaları birbirine çok benziyor.

Elbette istisnalar da var; Galapagos veya Hawaii adaları gibi nispeten gözden uzak bölgelerde evrimleşen kuşlar. Buralarda çeşitlilik inanılmaz. Örneğin, Hawaii’ye milyonlarca yıl önce ulaşmış tek bir atadan, renkli bir ötücü kuş olan Hawaii ispinozunun en az 54 türü evrilmiş.

Araştırmanın en önemli yanlarından biri de, ortak anatomik özellikler üzerinden evrime dair bilgi edinmenin mümkün olduğunu göstermesi.