Evrim Devam Ediyor

Yakın zamanda gerçekleşmiş doğal seçilimin tespit edilebilmesi zorlu bir iş. Stanford Üniversitesi liderliğindeki uluslararası ekip, yeni bir teknikle evrimin son 2000 ila 3000 yılını haritalandırdı. Çağdaş genom dizilerindeki değişimleri gösteren SDS (Singleton Density Score) tekniğini, modern Britanyalıların 2000-3000 yıl önce yaşamış atalarına uyguladılar.

Evet, olay Britanya’da ve Britanyalılar arasında geçiyor ama sonuçlar hepimizi ilgilendiriyor. Belli bir topluluktaki gen dizilerinin farklı varyantları ya da alellerindeki değişim sıklıklarını izlemek, araştırmacıların mikroevrimi gözlemleyebilmesini sağlıyor. 3195 Britanyalı’nın genomları üzerinde gerçekleştirilen bu son çalışma da, doğal seçilimin büyük olasılıkla geçtiğimiz 500 yıl boyunca da devam ettiğini ortaya koyuyor.

Araştırmada, hızlı evrime dair veriler de ortaya çıkmış. Mesela sütteki şekeri sindirebilmemizi sağlayan laktaz enzimini düzenleyen gen gibi… Bebekler ve küçük çocuklar, sütü sindirebilmek için çok fazla laktaz üretiyor. Çoğu memeli sütten kesilme sonrası laktaz genini kapatıyor. Yetişkinlerde bu gen bir kez kapandıktan sonra, süt içme mide ağrısı veya diyareye yol açıyor. Ancak bazı topluluklarda, yetişkinlerin yüzde 80’inde laktaz üretiminin devamına izin veren bir mutasyon oluşmuş durumda. Laktaz devamlılığına ağırlıklı olarak hayvancılığın yaygın olduğu topluluklarda rastlanıyor. Hayvancılığın birkaç binyıl önce başladığını düşünürsek, bu süreçte laktaz devamlılığı geninin Britanyalılar arasında daha baskın hale gelişine de şaşırmamamız gerekir.

Araştırmadan çıkan başka bulgular da var. Yaklaşık 700 genin insanlarda boy uzunluğunu etkilediği biliniyor. Kuzey Avrupalıların, Güney Avrupalılara oranla daha fazla “boy uzatan” alele sahip olduğu da öyle… Son araştırma, geçtiğimiz 2000 ila 3000 yıl arasında doğal seçilimin Britanyalıların boyunun uzamasıyla ilişkilendirilen 551 gen alelindeki artışı da ortaya koyuyor.

Peki, bu izlenen değişimin bir tesadüf olup olmadığını nereden bileceğiz? Makalenin yazarlarından genetikçi ve biyolog Jonathan Pritchard, yeni tekniğin diğerlerine oranla hızla değişim gösteren alelleri diğerlerinden ayırt edebilmelerini sağladığını söylüyor. “Değişimdeki sıklık beklentinizin 10 ya da 100 katı hızla seyrediyorsa, bunun tesadüf değil, doğal seçilim olduğunu düşünebilirsiniz” diyor.