Enerjimiz Kadar Varız

Koskoca mavi balinadan mini mikroskobik bakterilere 8 milyondan fazla tür yaşıyor dünyada, ama bunlardan hiçbiri var olma konusunda birbirinden üstün değil. Çünkü yaşamı boyunca her biri yaydığı ortalama enerji kadar bir sonraki kuşağın üremesine yetecek enerjiyi üretiyor. Bir başka deyişle, yeni bir araştırmaya göre her bir bitki, fil, balina, mikrop ya da bakteri gram başına yaydığı enerjiden daha fazlasını gelecek kuşağa aktaramıyor.

Binlerce bitki ve hayvan türünün üreme oranı ve nesil oluşum süreci üzerine yapılan araştırmadan çıkan sonuç bu. Boyutun ise hiçbir önemi yok. Biyokütle üretimi ve nesil oluşum süreci dengesi içinde olup bitiyor her şey. Ve her bir organizma, her bir canlı hayatta kalmaya eşit oranda uyumlu.

Bir filin yavrusunu doğurması ve büyütmesi yıllarını alıyor ve pek çok canlıdan daha fazla ömür sürüyor. Mikroskobik boyuttaki yosunlar, tekhücreli bakteri ve canlılar daha kısa sürede ürüyor, hızlı yaşıyor ve her gün hatta dakika başına yeni biyokütle üretebiliyor, buna karşın erken yaşta ölüyor, bazen birkaç saat içinde. Mavi balina ise yüz yaşını aşabiliyor ama çok daha yavaş biyokütle –bebekler dahil– üretebiliyor.

Evrensel Takas

Üreme ve yaşamda kalmaya dair bunca çeşitlilik nasıl oluyor da pek çok türün devamlılığına ve bir arada var olmasına izin verebiliyor? Araştırmanın can alıcı sorularından biri bu. Cevabı da şu: Organizmaların nasıl var olacağı, dönüşeceği ve yaşamak ve üremek için nasıl enerji tüketeceği konusunda evrensel bir takas söz konusu. Tabii bu takas fizik ve biyoloji ilkeleri içerisinde ilerliyor.

Araştırmadan çıkan net sonuçlara “eşit form paradigması” (equal fitness paradigm) adını vermişler. Her bir tür vücut ağırlığı kadar enerjiyi hayata kattığı için, gelecek nesilleri hayata getirme konusunda da eşitler. Hiçbir türün birbirine üstünlüğü yok. Büyük cüssenin uzun ömür gibi bir avantajı varmış gibi görünse de bariz bir şekilde daha az “üretken”.

Enerjinin tasarruflu kullanımı gibi bir şey de söz konusu değil. Gezegendeki yaşamsal koşulları göz önüne aldığımızda, bir organizma geçici bir üstünlük elde edebilse de, bu kazanım bir süre sonra rakip organizma tarafından bertaraf edilebiliyor. Ve türlerin evrimsel yolculuğu ve bu yolculuktaki tuhaf ve aslında kazananı olmayan yarışı da bitmiyor.