#

En Eski İnsan Dışkısından Neandertal Diyeti

Bilim Dalları

İnsana ait en eskileri olduğu düşünülen dışkı örneklerini tahlil eden araştırmacılar, modern insanın ortaya çıkmasıyla soyu tükenen Neandertal  insanın, sanılanın aksine yalnızca etle beslenmediğini, diyetinde önemli miktarda sebze de bulunduğunu ortaya koydular.

Modern insana  en yakın tür olan (ve adını ilk fosilinin bulunduğu Almanya’nın Neander Vadisi’nden alan) Neandertal insanı Homo neandertalis, Afrika’dan çıktıktan sonra günümüzden 230.000 ve 30.000 yıl önceleri arasında Ortadoğu ve Avrupa ile Asya’nın kuzey bölgelerinde yaşamış, yine Afrika’dan yayılan modern insanın (Homo sapiens) gelişiyle birlikte aniden yok olmuştu.

Neandertallerin, soğuk iklim koşullarıyla başedebilmek için hızlı çalışan metabolizmalarını desteklemek üzere yalnızca et yedikleri düşünülüyordu. Neandertal yerleşimlerinde bulunan kesim izleri taşıyan fosilleşmiş hayvan kemikleri, av ve et işlemeye yarayan araçlar ve Neandertal dişlerindeki karbon, nitrojen ve öteki kimyasallar bu görüşü destekler nitelikteydi. Bazı kuramlara göre de, yalnızca ete dayanan diyete sahip Neandertaller av hayvanlarının tükenmesiyle ortadan kalkarken, diyetleri çok daha geniş yelpazede olan modern insan yaşamını sürdürebilmişti.

Gerçi günümüzde Irak ve Belçika olan bölgelerde yaşayanların diş fosilleri üzerindeki nişasta izlerinden bunların diyetinde bitkiler, bitki kökleri ve soğanlarının bulunduğu, hatta Irak’ta kavrulmuş arpa yendiği de anlaşılmaktaysa da, soğuk bölgelerde ve soğuk iklim dönemlerinde Neandertallerin baskın et diyetini sürdürdükleri düşünülmekteydi.   

Ancak, La Laguna Üniversitesi’nden jeoarkeolog Ainara Sistiaga ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden jeobiyolog Roger Summons’un imzalarını taşıyan bir çalışma, bu soyu tükenmiş insanların diyetlerinde hatırı sayılır miktarlarda bitkisel gıdaların da yer aldığını ortaya koyuyor.

İçme suyunda dışkı kalıntıları aramak için geliştirilen etkili  bir yöntemden yararlanan araştırmacılar, İspanya’da Neandertallerin yaşamış olduğu El Salt arkeolojik kazı alanında bulunan insan dışkı fosillerini içeren tortulları incelemişler.  50.000 yıl öncesine tarihlendirilen örnekler, şimdiye kadar belirlenen en eski koprolitler (dışkı fosilleri.)

Açık erişimli online bilim dergisi PLOS ONE’da 25 Haziran’da yayımlanan bulgular, Neandertal diyetinin yine et ağırlıklı olmakla birlikte, sanılandan çok daha fazla bitkisel gıda içerdiğini ortaya koyuyor.

Araştırmacıları bu sonuca vardıran, örneklerde etteki kolesterolün insan bağırsağındaki bakterilerce dönüştürülen yan ürünlerin yanı sıra, bitkisel gıdaların da kolesterole benzer lipidlerinin (yağların) dönüştürüldüğü yan ürünlerin kimyasal izlerinin de belirlenmesi. Örneklerin et tüketiminin imzası olan yüksek oranlarda kolesterol ve koprostanolla birlikte, önemli ölçüde bitki yendiğini de gösteren bitki sterolleri içerdiği görülmüş.

Öteki bazı araştırmacıların dışkı örneklerinin insanlara ait olmayabileceği yolundaki itirazlarına karşılık Sistiaga ve Summons, etle beslenen aslan ya da kurt gibi yırtıcılarının bağırsaklarının, kolesterolü primatlarda olduğu gibi koprostanola çeviremediğine işaret ediyorlar. Ayrıca bölgede başka primat fosillerine rastlanmadığı gibi, dışkı örneklerinin şekli ve tortullardaki parazitler de bunların insan atıkları olduğunda kuşku bırakmamış. 

REFERENCES

  • 1. “Neandertals ate their veggies, their feces reveal”, Science, 25 Haziran 2014
  • 2. “Oldest human poop provides dietary insights”, PLOS, 25 Haziran 2014