Amerikalı yargıçlar, hayvan hakları savunucuları tarafından şempanzelere yasal kimlik tanınması yolundaki başvuruyu reddettiler.
İnsan Olmayanların Hakları Projesi (Nonhuman Rights Project – NhRP) adlı kuruluş, 2013 Aralık ayı başında New York’ta tutsak olarak yaşayan dört şempanzenin, ilk kez Ortaçağ İngiltere’sinde ortaya çıktıktan sonra 17. Yüzyılda kurumsallaşarak geleneksel hukuk kapsamına giren “Habeas Corpus” kuralı çerçevesinde “hukuki şahıs” olarak tanınması için üç ayrı mahkemede dava açmıştı.
Genelde, mahkemeye çıkma hakkı olarak uygulanan söz konusu kural, tutuklanan her “kişiye”, yakınlarına ya da temsilcilerine, tutuklanmayı haklı gösterecek kanıtlar gösterilmesini, bunlar olmadığı taktirde salıverilmesini talep etme hakkı veriyor.
Şempanzelerden, Stony Brook Üniversitesi’nde iki ayaklı yürüyüşün evriminin araştırılmasında kullanılan ikisi hakkında açılan davaya bakan yargıç, NhRP temsilcilerinin karşısına bile çıkmaya gerek görmeden mübaşir aracılığıyla duyurduğu kararında şempanzelerin “kişi” olmadıkları için Habeas Corpus’tan yararlanamayacağını belirtti.
Ayrı mekanlarda “pet” olarak tutulan öteki iki şempanzeyle ilgili başvuruları karara bağlayan yargıçlardan biri, şempanzeleri insanlarla eş tutan ilk kişi olmak istemediğini belirterek, diğeri de “kendisinin de hayvansever olmasına” karşın, hayvanlarla insanların hukuk önünde bir tutulamayacağını, ama insanların onlara “insanca” davranma yükümlülüklerinin bulunduğunu hatırlatarak başvuruyu reddetti.
NhRP yetkilileri kararı temyiz edeceklerini ve öteki eyaletlerde de şempanzelerin yanısıra balinalar, yunuslar ve filler de dahil başka hayvanlar için de aynı hakkın isteneceğini belirttiler.
REFERENCES
- 1. “Judges Deny Chimpanzees ‘Personhood’”, Science Insider, 10 Aralık 2013