Politik Kutuplaşma Nasıl Yumuşatılır

ABD’de yapılan bir araştırma, önemli siyasi konular üzerinde zıt görüşlerde kutuplaşan liberal ve tutucuların, okudukları siyasi görüşlerin güç okunabilen bir fontla yazılmış olması halinde daha ılımlı tutum takındıklarını ortaya koydu. Benzer bir deneyde de, sahte bir yargılamada bir sanık hakkında zihinlerinde bir önyargı oluşturulan deneklerin, sanık hakkında güç bir fontla yazılmuş kanıtları zorlanarak okuduklarında, önyargının etkisinden sıyrıldıkları gözlendi.

Journal of Experimental Social Psychology adlı bilimsel dergide yayımlanan deneyde, insanların bilgiyi alış biçimlerinde yapılan küçük ayarlamalarla siyasi kutuplaşmanın yumuşatılabildiği gösteriliyor.

İllinois Üniversitesi psikoloji profesörü Jesse Preston ile master öğrencisi Ivan Hernandez, idam cezasıyla ilgili siyasi bir argümanı okunması güç bir fontla deneklere okutarak katılımcıların bu konudaki kökleşmiş tutumlarını değiştirmeye çalışmışlar. Deney başarılı olmuş ve makalenin rahat okunabilen bir fontla yazılmış kopyalarını okuyanların, güç okunabilen fontları sökmeye çalışan gruba kıyasla daha çok kutuplaştıkları  görülmüş.

Başka bir deneyde de katılımcılara kurmaca bir yargılamada, deneklere, henüz hakkındaki(fazlaca kesin olmayan) kanıtları görmedikleri bir sanığın davranışını öven ya da yeren belgeler gösterilmiş.  Beklendiği gibi, sanığın karakteri hakkında olumsuz bir tablo çizen belgeleri okuyan deneklerin, sanığı olumlu yansıtan belgeleri okuyanlara kıyasla suçlu kararını vermeye daha yatkın oldukları  gözlenmiş.

Ancak, sanık hakkındaki kanıtların güç okunur fontla sunulmasının ardından durum tersine dönmüş: Daha önce sanığa sempatiyle bakanlar, aslında suçlu olabileceğini düşünmeye başlayıp, kanıtları normal bir fontla okuyanlardan daha çok mahkumiyet kararı vermişler. Daha önce sanığa antipati duymuş olanlarsa, öncekine kıyasla daha çok beraat kararı vermişler.

Preston, bu deneyerin “doğrulatma yatkınlığı” denen ve yalnızca inancına uygun düşen görüşleri seçme eğiliminin zor okunabilen yazılarla değiştirilebileceğini ilk kez ortaya koyduğunu söylüyor. “İnsanlar karşı görüşü daha fazla irdelemeye başlamakla kalmıyorlar, tartışmanın her iki tarafına da baktıklarından, eski inançlarına körü körüne bağlı kalmaktan vazgeçiyorlar.”

Hernandez de sonucu şöyle özetliyor: “İnsanları yavaşlatabilirsek, kalıplaşmış görüşlerine dayanmaktan vazgeçirebilirsek, bu kendilerini ılımlılaştırıyor, önceki görüşlerinden kuşku duymaya ve tartışmanın karşı tarafını da görmeye başlamalarını sağlıyor.”