Plüton’un Karları

2015 yılında New Horizons uzay aracı, Plüton’da, Dünya’daki dağlara çarpıcı bir şekilde benzeyen, muhteşem karlarla kaplı dağlar keşfetti. Böyle bir manzara daha önce Güneş Sistemi’nin başka bir yerinde hiç görülmemişti.

Plüton’un temel kaya yapısı su buzundan oluşuyor, ancak Güneş’ten neredeyse Dünya’nın 40 katı uzaklıktaki bu cüce gezegen o kadar soğuktur ki, Plüton’daki dağları meydana getiren bu buzlar, yeryüzündeki kayalardan daha serttir.

Bilim insanları, Plüton’un karanlık ekvatoral Cthulhu bölgesindeki Pigafetta Montes ve Elcano Montes sıradağlarında, Dünya’da görülen karla kaplı dağ zincirlerine çarpıcı biçimde benzeyen buzlu tepeler tespit ettiler.

Plüton’daki bu muhteşem dağlardaki kar örtülerinin, Dünya’daki oluşma şeklinin tersine, aşağıdan yukarıya değil, yukarıdan aşağıya oluştuğu anlaşıldı.

Peki dağların tepelerindeki kar benzeri örtüler nereden geliyor? Nature Communications’da yayımlanan bu araştırmayı CNRS’e bağlı bilim insanları tarafından yönetilen uluslararası bir ekip gerçekleştirdi.

Öncelikle Plüton’daki bu buzun kesin bileşimi belirsizdi. Araştırmacılar metanı tanımlarken, saf donmuş metan mı, donmuş azotla seyreltilmiş donmuş metan mı yoksa her ikisinin bir karışımı mı olduğu bilmiyordu. Donun bileşimi hakkındaki bilinmezlik, nasıl oluşmuş olabileceğini belirsizleştirdi.

Bu gizemleri çözmeye yardımcı olmak için, bu yeni çalışmada bilim insanları, yüksek irtifalarda donun bileşimine odaklanarak New Horizons’tan alınan yüksek çözünürlüklü verileri inceledi. Bu yeni analiz, kar tepesi donunun az miktarda azot buzu izleri ile neredeyse saf metandan oluştuğunu ortaya çıkardı.

Tıpkı Dünya’daki su buharı metan gazının izleri Plüton’un atmosferinde mevcuttu. Aynı manzaranın bu kadar farklı koşullarda nasıl oluşabileceğini anlamak için, cüce gezegenin bir iklim modelini kullandılar, bu da belirli dinamikleri nedeniyle Plüton’un atmosferinin yüksek rakımlarda, gaz halindeki metan bakımından zengin olduğunu ortaya koydu.

Sonuç olarak, yoğunlaşması için gerekli miktarda metan, bu zengin bölgeye ulaşmak için yeterli yüksekliğe sahip dağların zirvelerinde bulunur. Daha düşük rakımlarda hava, buzun oluşması için çok az miktarda metan içerir.

Bu keşif bize uzayda hâlâ bilmediğimiz birçok fiziksel ve dinamik süreç olduğunu ve benzer manzaralar oluştursa da iklimlerin Dünya’dakinden çok farklı olabileceğini öğretiyor. Plüton ve diğer gezegenleri incelemek önemli, çünkü bunlar olası iklimlerin çeşitliliğini keşfetmek ve araştırmak için doğal laboratuvarlardır; bu da kendi iklimimizi daha iyi anlayabilmemizi sağlar.