Yeni yıl kapıda! 31 Aralık’ta saatler 24.00’ü gösterdiğinde sevdiklerinize nasıl bir sürpriz yapmayı düşünüyorsunuz? Henüz ambalajı açılmamış yeni yıl hediyenizi arkadaşınızın elinde görmek kadar heyecan verici bir şey olmasa da, hediyeyi alana kadar çektikleriniz var ya, ne sinir bozucudur o seçim aşaması! Hediye seçmek zordur, çünkü en güzel hediyeyi alabilmek için hem sezgilerinize güvenmeniz hem de seçtiğiniz şeyin, alıcı için anlamlı olması gerekir (hediyenizi alanın sevinç gözyaşlarına boğulması bonus puan!).
Yrd. Doç. Mary Steffel (Northeastern Üniversitesi) ve Doç. Dr. Robyn A. Le Boeuf’ün (Florida Üniversitesi) Journal of Consumer Research dergisinde yayımlanan araştırmalarına göre birden fazla yakına hediye seçerken “düşünceli görünmeliyim” demek, hatalı tercih yapmamıza yol açabilir. Steffel ve Le Boeuf yaptıkları altı çalışmada aynı anda birden fazla kişi için alışveriş yapanların, her alıcıya özgün hediye seçmeye aşırı dikkat gösterdiklerini buldular. Bir başka deyişle, insanlar hediye seçiminde genelin tercih ettiği şeyleri pas geçip, kişiye özel nitelikleriyle dikkat çeken ürünlere kayıyorlar (akıllarında birden fazla kişi varsa). Örneğin Steffel ve Le Boeuf’ün çalışmasında katılımcılardan birbirinden uzakta yaşayan iki kuzenleri olduğunu varsaymaları ve onlar için hediye olarak film DVD’si seçmeleri istendiğinde, iki kuzenin de aynı film türünden hoşlandıklarını bilmelerine rağmen katılımcılar, hediyeleri, tercih edilen film türüne göre ekstra kişiselleştirdiler. Yani her iki kuzene de animasyon DVD’si seçmek yerine bilimkurgu/fantazi seven kuzene özellikle başka bir DVD seçtiler.
Araştırmacılar durumu şöyle yorumluyorlar: “Tek başına değerli görünen hediyeler başka birinin de aynı hediyeyi alması durumunda bize daha değersiz geliyor…” Eğer hediye seçimine kafamızı bir sürü kişiyle doldurup gidersek, hediye vereceklerimizin kişisel ilgi alanlarına aşırı takılıp, düşünceli görünelim diye onlar için gerçekte daha az tercih edilen şeyleri seçebiliriz.
Peki ailemiz ve yakın arkadaşlarımız için en güzel hediyeyi nasıl seçeceğiz?
Alışverişte tek kişiye odaklanın
Aynı anda mutlaka birden fazla kişiye hediye almanız gerekiyorsa, hediye seçiminizi kişilere tek tek odaklanarak yapın. Mesela iki kahve sever için alışverişteyseniz, birinin sırf özel bir harman tercihi olduğu için (örn, Hawaii harmanı) gidip popüler bir kahveyi (örn, Colombia harmanı) pas geçmeyin.
Kendinize “acaba O ne isterdi?” diye sorun
Hediye seçerken kendi arzularınızdan ve “düşünceli olmalıyım” tavrından biraz sıyrılıp, arkadaşınızın gerçekten de seveceği bir şey seçmeye çalışın. Steffel ve Le Boeuf’a göre, hediye alırken dikkatimizi onu vereceğimiz kişinin tercihlerine çekmek, o kişiye en güzel hediyeyi bulmamızı kolaylaştırabilir.
Hediyenize kendinizden bir şeyler katın
Alacağınız hediye sadece arkadaşınıza odaklı olmak zorunda değil! Eğer hediyenizi verdiğinizde arkadaşınızın size kendini daha yakın hissetmesini istiyorsanız, hediyenize kendinizden bir şeyler katın. Lara Aknin (Simon Fraser Üniversitesi, Kanada) ve Lauren Human (McGill Üniversitesi, Montréal) yaptıkları çalışmada yüzden fazla öğrenciye, iTunes’dan, arkadaşlarına (veya yakınlarına ya da partnerlerine) hediye etmeleri için bir şarkı seçmelerini istediler. Katılımcıların özgün kişiliklerini yansıtan şarkıları alanlar, kendilerini gerçekten şarkıyı veren katılımcıya daha yakın hissettiklerini söylediler. İngiliz Psikoloji Topluluğu’ndan Christian Jarrett’a göre, kendinizden bir şeyler katarak aldığınız hediyenizle karşı tarafa aslında ne kadar cesaretli olduğunuzu yansıtmış oluyorsunuz.
REFERENCES
- 1. http://digest.bps.org.uk/2015/07/what-weve-all-been-getting-wrong-about.html
- 2. Aknin, L., & Human, L. (2015). Give a piece of you: Gifts that reflect givers promote closeness. Journal of Experimental Social Psychology, 60, 8-16 DOI: 10.1016/j.jesp.2015.04.006
- 3. Le Boeuf, A. R., & Steffel, M. (2014). Overindividuation in gift giving: Shopping for multiple recipients leads givers to choose unique but less preferred gifts. Journal of Consumer Research, 40, 1167-1180 DOI: 10.1086/674199